Atatürk ve Mardin

Atamızın Mardin' e 1. Gelişi ;

Atatürk, 1916 yılı Şubat ayı sonlarında 16. Kolordu Komutanı olarak Doğu Cephesine atanmıştır. Karargâh Diyarbakır' da olması üzerine 2 Mart 1916' da İstanbul' dan hareket ederek Diyarbakır' a 11 günde gelmiştir. 13 Mart 1916' da Diyarbakır' dan ayrılarak Mardin' i ziyaret eden Atatürk' ü günlerce sokaklarda bekleyen heyecanlı bir halk karşılamıştır. Kalabalığı gören Atatürk bu milletin ne denli güzel şeylere layık olduğunu bir kez daha görmüştü. Halkın ona gösterdiği saygı ve sevgi karşısında halkın arasına karışmış ve herkesi ayrı ayrı selamlayarak karargâh subayları ile birlikte Askeri Mahfele misafir olmuştur.

Halk Askeri Mahfel' in etrafında dolaşarak Ata' yı korumak için sabaha kadar tetikte beklemiştir. O gece bir telgrafla Atatürk' ün Albay' lıktan General'liğe ( Mirliva ) terfi ettiği öğrenildi. Mardinliler 1 gün önce karşıladıkları 35 yaşındaki Subay' ı ertesi gün pırıl pırıl apoletleriyle Mustafa Kemal Paşa olarak selamlayacaktı.

Atatürk' ün General' liğe terfi ettiği ve yaşamının dönüm noktalarından birisini teşkil eden bu anı hatırlayarak, O' nu sonraları ziyarete giden her Mardin heyetine anlatarak gönüllerini almayı ihmal etmezdi.

Atamızın Mardin' e 2. Gelişi ;

Atatürk' ün Doğu Cephesi'ndeki görevleri çok başarılıydı. Zira toprağını ve halkını çok iyi tanıyordu. Bu açıdan karargâhı Diyarbakır' dan Silvan' a taşıdı.

Bitlis ve Muş çok zor durumdaydı. Buraları kurtararak halkını huzura kavuşturdu. Doğu Anadolu' da asayiş temelinden bozulmuş, kısa bir süre içinde buralara da düzen ve tertip kazandırmıştır. 2. Kolordu Komutanlığı' na vekaleten baktığı 1917 Yılı' nın Şubat ayında, Hicaz Kuvve-i Seferiyesi Komutanlığı' na atanmıştır.

Atatürk halkın oluşturduğu kalabalık içinden sevgi tezahüratları içinde yoluna devam ederek Silvan' dan Diyarbakır' a ulaştı. Diyarbakır' da birkaç saaat kalarak Mardin' e geçmiştir. Ceylanpınar' dan Mardin' e gelirken yolun çok bozuk ve dar olduğunu görerek derhal bu yolun Mardin' deki İstihkam Birliği tarafında onarılmasını emretmişti. Emir derhal yerine getirilerek 200 kadar gönderilen İstihkam Eri yolu gerektiği şekilde onarmıştır. Mardinliler büyük bir törenle karşıladıkları Atatürk' ü birkez daha kucaklamıştır.

O dönemin Belediye Başkanı Hıdır Çelebi ( Kömürlü ) Atatürk' ü evinde konuk etmişti. Atatürk' ün geleceğini önceden bilen Mardin' in ileri gelenleri o geceyi Hıdır Kömürlü' nün evinde geceyi Atatürk ile birlikte geçirmiştir.

Mardin' in gözde tüccarlarından Abdurrahman Kavas Atatürk' e sansar derisinden yapılan çok güzel bir kürk hediye etmiştir. Atatürk, bu kürk için teşekkür etmiş ve uzun yıllar onu kullanmıştır. Kürk şuanda Konya Müzesi' ndedir. Daha önceleri Anıtkabir Müzesi' nde iken Atatürk öldükten sonra buraya nakledilmiştir.

Atatürk Şam' a 2. Kolordu Komutanlığı' na atandıktan sonra dönüş esnasında 15-20 gün önce geçtiği ve çok sevdiği Mardin' de bir gece daha kalmıştır. Ertesi gün Mardin' de çarşı ve tarihi eserleri gezmiş , öğleye doğru Mardinlilere Allah'a Ismarladık diyerek veda etmiştir. Böylelikle 1 yıl içinde Mardin Halkı Paşa' larını misafir etmiştir.

Atatürk Mardinlilere karşı çok dost ve sevgi dolu yaklaşmıştır. Cumhuriyet Dönemi' nin ilk yıllarında Mardinli Parlementler Atatürk' ü sık sık ziyaret edip isteklerini bizzat kendileri iletiyorlardı. Atatürk de onların dile getirdikleri tüm isteklerini yerine getiriyordu. Özellikle Anadolu' nun geri kalmış yörelerinin kalkınması için Doğulu ve Güneydoğulu Milletvekilleri ile sık sık bir araya gelerek onların isteklerini dinliyor ve bu yörelerin kalkınması için halkından bilgi alıp önerilerde bulunuyordu.

O tarihte Mardin' de yaşamış olanlara ve O' nu görenlere ne mutlu!..